2021 yılında engelli kişilerin emekliliği için gerekli olan şartlar 5510 sayılı Sosyal Güvenlik Kanunu’na göre olup 01.10.2008 yılında gidilen değişiklikler kapsamında belirlenmiştir. 2008 yılından sonra düzenlenen kanuna göre engelli emeklilik şartları en az %60 ve daha fazla engeli bulunan, en az %50 ve 59 arasında engeli bulunan ve en az %40 ve 49 arasında engeli bulunan kişiler için farklıdır. Bu bilgilere göre sigortalı olarak işe başlamadan önce en az %60 ve daha fazla engel oranına sahip kişiler için şartlar şöyledir:
- 15 yıl sigortalılık süresi,
- 3960 prim gününü doldurmaları gerekmektedir.
Sigortalı olarak işe başlamadan önce en az %50 ve 59 oranında engeli bulunan kişiler için şartlar şöyledir:
- 16 yıl sigortalılık süresi,
- 4320 prim gününü doldurmaları gerekmektedir.
Sigortalı olarak işe başlamadan önce en az %40 ve 49 oranında engeli bulunan kişiler için şartlar şöyledir:
- 18 yıl sigortalılık süresi,
- 4680 prim gününü doldurmaları gerekmektedir.
Bu şartlara göre engelli kişilerin 2021 yılında emekli olabilmesi için engel oranlarının yüzdesi ve prim günleri önemlidir fakat emekli olmak için yaş şartına da uymak gerekmektedir.
Engelli Emeklilik Yasası Nedir?
Engellilerin emekli olabilmelerini sağlayan yasa, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortalar Kanunu’nun yaşlılık sigortasından sağlanan haklar ve yararlanma şartlarını düzenleyen 28. maddesinde düzenlenmiştir.
“MADDE 28- Yaşlılık sigortasından sigortalıya sağlanan haklar şunlardır:
a) Yaşlılık aylığı bağlanması.
b) Toptan ödeme yapılması.
Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmet sunucularının sağlık kurullarınca usulüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbî belgelerin incelenmesi sonucu, Kurum Sağlık Kurulunca çalışma gücündeki kayıp oranının;
a) %50 ilâ %59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 16 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4.320 gün,
b) %40 ilâ %49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 18 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4.680 gün,
malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla ikinci fıkranın (a) bendindeki yaş şartları aranmaksızın yaşlılık aylığına hak kazanırlar. Bunlar 94’üncü madde hükümlerine göre kontrol muayenesine tâbi tutulabilirler.”
Engelli Emeklilik Hesaplama Nasıl Yapılır?
2021 yılında emekliliğin hesaplanması için sigorta ve prim gün sayısı yanında yaş kriterinin de sağlanması gerekmektedir. Yaş kriterlerine göre kadının en az 58, erkek ise en az 60 yaşında doldurmaları gerekmektedir ancak ilgili kanunun 4’üncü maddesinin birinci fıkrası gereği sigortalı sayılanlar için prim gün sayısı şartı 7200 olarak uygulanmaktadır. Bu kanun kapsamında yaş şartı şöyledir;
- 2036 – 2037 tarihleri arasında kadın için 59, erkek için 61,
- 2038 – 2039 tarihleri arasında kadın için 60, erkek için 62,
- 2040 – 2041 tarihleri arasında kadın için 61, erkek için 63,
- 2042 – 2043 tarihleri arasında kadın için 62, erkek için 64,
- 2044 – 2045 tarihleri arasında kadın için 63, erkek için 65,
- 2046 – 2047 tarihleri arasında kadın için 64, erkek için 65 yaşında olmak gerekmektedir.
Fakat yaş hadlerinin belirlenmesinde ilgili bentte belirlenmiş prim gün sayısı şartlarının doldurulduğu tarihteki geçerli olan yaş temel alınmaktadır.
Sigorta Başlangıç Tarihine Göre Engelli Emeklilik Tablosu
Sigortalı işe başlama tarihine göre emeklilik şartları 2008’den önce ve 2008’den sonra yapılan düzenlemelere göre farklılık göstermektedir. 2008’den önce sigortalı olarak işe başlayan %40 ve %59 arasında engeli bulunan kişilerin emeklilik şartları şöyledir:
- Sigorta başlangıç tarihi 5 Ağustos 1991 ve öncesi ise 15 yıl, 3600 prim günü,
- Sigorta başlangıç tarihi 6 Ağustos 1991 ile 5 Ağustos 1994 arasında ise 16 yıl, 3760 prim günü,
- Sigorta başlangıç tarihi 6 Ağustos 1994 ile 5 Ağustos 1997 arasında ise 17 yıl, 3920 prim günü,
- Sigorta başlangıç tarihi 6 Ağustos 1997 ile 5 Ağustos 2000 arasında ise 18 yıl, 4080 prim günü,
- Sigorta başlangıç tarihi 6 Ağustos 2000 ile 5 Ağustos 2003 arasında ise 19 yıl, 4240 prim günü,
- Sigorta başlangıç tarihi 6 Ağustos 2003 ile 30 Eylül 2008 arasında ise 20 yıl, 4400 prim günü,
Engellilik oranı yüzde 60 ile yüzde 79 arasında olan kişilerin emeklilik şartları şu şekildedir:
- Sigorta başlangıç tarihi 5 Ağustos 1991 ve öncesi ise 15 yıl, 3600 prim günü,
- Sigorta başlangıç tarihi 6 Ağustos 1991 ile 5 Ağustos 1994 arasında ise 15 yıl 8 ay, 3680 prim günü,
- Sigorta başlangıç tarihi 6 Ağustos 1994 ile 5 Ağustos 1997 arasında ise 16 yıl 4 ay, 3760 prim günü,
- Sigorta başlangıç tarihi 6 Ağustos 1997 ile 5 Ağustos 2000 arasında ise 17 yıl, 3840 prim günü,
- Sigorta başlangıç tarihi Ağustos 2000 ile 5 Ağustos 2003 arasında ise 17 yıl 8 ay, 3920 prim günü,
- Sigorta başlangıç tarihi 6 Ağustos 2003 ile 30 Eylül 2008 arasında ise 18 yıl, 4000 prim günü,
- Sigorta başlangıç tarihi 6 Ağustos 2003 ile 30 Eylül 2008 arasında ise 20 yıl, 4400 prim günü ödenmelidir.
- Engellilik oranı yüzde 80’in üzerinde olan kişilerin sigorta başlangıç tarihi 5 Ağustos ile 30 Eylül 2008 arasında ise 15 yıl, 3600 prim günü ödemiş olması gerekmektedir.
1 Ekim 2008’den sonra sigortalı olarak çalışmaya başlayan ve engel durumu %40 ile %49 arasında olan engeli bulunan kişilerin en az 18 sene çalışması gerekmektedir. 2008 yılından sonra sigortalı olan engelli çalışanların erken emeklilik prim günü ve senesi şu şekildedir:
- 1 Ekim 2008 ile 31 Aralık 2008 arsında sigortalı olunmuş ise 4100 prim günü,
- 1 Ocak 2008 ile 31 Aralık 2009 arasında sigortalı olunmuş ise 4200 prim günü,
- 1 Ocak 2009 ile 31 Aralık 2010 arasında sigortalı olunmuş ise 4300 prim günü,
- 1 Ocak 2010 ile 31 Aralık 2011 arasında sigortalı olunmuş ise 4400 prim günü,
- 1 Ocak 2011 ile 31 Aralık 2012 arasında sigortalı olunmuş ise 4500 prim günü,
- 1 Ocak 2012 ile 31 Aralık 2013 arasında sigortalı olunmuş ise 4600 prim günü,
- 1 Ocak 2013’ten sonra sigortalı olunmuş 4680 prim gününün ödenmiş olması gerekmektedir.
Engellilik oranı %50 ile %59 arasında olan kişilerin en az 16 sene çalışmış olması gerekmektedir ve bu kişilerin ödemesi gereken prim gün sayısı şu şekildedir:
- 1 Ekim 2008 ile 31 Aralık 2008 arasında sigortalı olunmuş ise 3700 prim günü,
- 1 Ocak 2008 ile 31 Aralık 2009 arasında sigortalı olunmuş ise 3800 prim günü,
- 1 Ocak 2009 ile 31 Aralık 2019 arasında sigortalı olunmuş ise 3800 prim günü,
- 1 Ocak 2010 ile 31 Aralık 2011 arasında sigortalı olunmuş ise 4000 prim günü,
- 1 Ocak 2011 ile 31 Aralık 2012 arasında sigortalı olunmuş ise 4200 prim günü,
- 1 Ocak 2013 ile 31 Aralık 2014 arasında sigortalı olunmuş ise 4300 prim günü,
- 1 Ocak 2015 sonrasında sigortalı olunmuş ise 4320 prim gününün ödenmesi gerekmektedir.
Engellilik oranı yüzde 60 ve üzerinde olan kişilerin erken emeklilik için minimum 15 yıl çalışması gerekmektedir ve erken emeklilik için ödemeleri gereken prim miktarı şu şekildedir:
- 1 Ekim 2008 ile 31 Aralık 2008 arasında sigortalı olunmuş ise 3700 prim günü,
- 1 Ocak 2008 ile 31 Aralık 209 arasında sigortalı olunmuş ise 3800 prim günü,
- 1 Ocak 2009 ile 31 Aralık 2010 arasında sigortalı olunmuş ise 3900 prim günü,
- 1 Ocak 2010 ve sonrasında sigortalı olunmuş ise 3960 prim gününün ödenmesi gerekmektedir.
Bağkur’a Bağlı Engelli Kişiler Nasıl Emekli Olabilir?
Bağkur’a bağlı olan engelli çalışanlar 1 Ekim 2008’den sonra erken emeklilik fırsatı verilmiştir. Bağkur’a bağlı engelli kişilerin emeklilik şartları şöyledir:
- Engellilik oranı yüzde 40 ile 49 arasında olan engelli vatandaşların 18 yıl çalışmaları ve 4680 prim günü ödemeleri gerekir.
- Engelli oranı yüzde 50 ile yüzde 59 arasında olan kişilerin 16 sene çalışması ve 4320 prim günü ödemesi gerekir.
- Engellilik oranı yüzde 60’tan fazla olan kişilerin 15 sene çalışması ve 3960 prim gününü ödemesi gerekmektedir.
Ayrıca engelli memur alımı nasıl yapılıyor? Bilgilerine de bakabilirsiniz.
Malulen Emeklilik Şartları Nelerdir?
Malulen emekliliğin şartları, engelli emeklilik şartlarından farklıdır. Malulen emeklilik, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nda düzenlenmiştir. Malullük, 4A’lı ve 4B olarak bilinen kendi adına ve hesabına bağımsız olarak çalışan esnaf, zanaatkâr vs. ya da kamuya ait olan kurum ve kuruluşlarda memur olarak çalışan bireylerin herhangi bir iş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma güçlerini kaybetmesidir. Dolayısıyla malulen emeklilik, çalışan bireyin sağlık durumu ile ilgili ortaya çıkan bir erken emeklilik hâlidir. Malulen emekliliğin şartları şöyle sıralanmaktadır:
- Kişinin çalışma gücünde en az %60 kayıp olduğuna dair sağlık kurulu raporu sunulması zorunludur.
- 1800 gün prim ödemesi ve 10 yıldır sigortalı çalışan olması gerekmektedir.
- Kişinin çalışma gücü kaybında dikkate alınan rahatsızlıkların ilk kez sigortalı olunan tarihten sonra başlamış olması gerekir.
- 4A (SSK) ve 4C (Emekli Sandığı) kapsamında çalışan kişinin işten ayrılması gerekir.
- 4B (Bağkur) kapsamında çalışan kişinin ticari faaliyetleri son vermiş olması gerekir. Aynı zamanda bu kişilerin prim borçlarının da bulunmaması gerekir.
Engelli Emekli Maaşı Nasıl Hesaplanır?
Engelli emekli aylığının hesaplaması yapılırken güncellenmiş aylık ortalama kazanç ile gün sayısına göre artan ABO oranına (Aylık Bağlama Oranı) bakılır. Örneğin 3600 gün primle emekli olan bir engelli çalışanın ABO’sunun (Aylık bağlamı oranı) düşük olması sebebiyle alacağı emekli maaşı miktarı düşük olması gerekirken yasalara göre engelli kişinin emekliliğinde ABO hesaplaması 5400 prim günü üzerinden hesaplanır.
Engelli Emekli Maaşı Sorgulaması Nasıl Yapılır?
Engelli emekli aylığının sorgulaması T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu’nun sitesi üzerinden yapılmaktadır. Ayrıca bu site üzerinden engelli emekli ikramiyesi sorgulaması da yapılabilir. Sorgulama sırasında eksiksiz doldurulması gereken alanlar şöyledir:
- T.C. Kimlik Numarası
- SSK Sicil Numarası
- Derece
- Kademe
- Ek Gösterge
- Hizmet Yılı
- Hizmet Ayı
- Kıdem Yılı
- İkramiye Yılı
- Maaş ve ikramiyesinin hesaplanabilmesi için; en az derece, Kademe ve Aylık Tarihini alanlarını seçmek zorunludur.
- Makam Temsil Görev Tazminat göstergesi var ise ilgili alanının (Makam+Temsil+Görev Tazminat Göstergesi) doldurulması zorunludur.
Yapılan maaş ve ikramiye hesaplamaları, sadece girilen bilgiler baz alınarak yapılmaktadır.
Engelli Emekli Maaşı Ne Kadardır?
Engelli emekli aylığı vergi indirimi hakkından yararlanarak erken emeklilik hakkına kavuşan engelli vatandaşların maaşları aylık kazançlar baz alınarak hesaplanır. Bu maaş bilgileri en az miktarlardır ve prim gün sayısına ve emekli olunan kademeye göre değişiklik göstermektedir. Engelli emekleri maaşları en az şöyledir:
- SSK emeklisi olan engelli bir vatandaş en az 1500 TL,
- Emekli Sandığı emeklisi olan engelli bir vatandaş 1900-2100 TL arasında emekli maaşı alabilir.
Gelir/Aylık Ödemeleri Nasıl Yapılmaktadır?
Maaş ödemeleri Banka/PTT Genel Müdürlükleri ile Sosyal Güvenlik Kurumu arasında imzalanan protokoller çerçevesinde yapılır. Ödeme günü Cumartesi gününe rastlayan grubun ödemesi Cuma, Pazar gününe rastlayan grubun ödemesi Pazartesi günkü grup ile birleştirilerek yapılmaktadır.
Hizmet akdi kapsamında emekli ve hak sahiplerinin gelir/aylıkları tahsis numaralarının son rakamlarına göre ayın 17’si ila 26’ncı günleri arasında 10 günde ödenir.
Engelli Emeklilik Başvurusunda Gerekli Belgeler Nelerdir?
Engelli kişilerin emeklilik başvurusunda istenilen evrakların sunulması zorunludur. Emeklilik şartlarının sağlanması durumunda gerekli belgeler ile SGK’ya başvuru yapılabilir. İstenilen belgeler şunlardır:
- Emeklilik Tahsis ve Talep Formu
- Nüfus Müdürlüğünden alınacak vukuatlı nüfus kayıt örneği
- Gelir/Aylık/Ödenek Tahsis Belgesi
- Sigortalı İşten Ayrılık Belgesi
[…] 2021 engelli emeklilik şartları bilgilerine de […]