Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından başlatılan koruyucu aile programıyla birlikte, yardıma ihtiyacı olan çocukların aile ortamında büyümesi için büyük bir imkan sunulmuştur. Kendi aile ortamında çeşitli nedenlerle kısa süreli bakım, yetiştirme ve eğitim sorumluluklarını yerine getirebilecek veya kendi aile ortamında uzun vadeli gönüllü ve ücretli statüde sosyal sorumluluk olarak yerine getirebilecek, uygun aileler veya bireyler koruyucu aile olabilir. Peki Koruyucu aile olmak için ne yapmalısınız ve koruyucu aile maaşları nedir? Bu soruların cevaplarını bu yazıda bulabilirsiniz.
Koruyucu Aile Ne Demektir?
Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, koruyucu aile demek, yetimhanelerde yaşayan çocukları bir aile ortamında yetiştirmeleri için belirli ailelere veya bireylere teslim etmektedir. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ayrıca çocukların bakımlarını üstlenenlere, Aile desteği ve harcamaları için mali yardım sağlar. Buna devlet destekli koruyucu aile denir. Haziran 2020 itibarıyla 7481 çocuk ve 6158 koruyucu aile bulunmaktadır. Koruyucu aile hizmetlerinde çocuklara hassas dönemlerde bakım sağlanmakta, amaç çocukların bu zamanı travma yaşamadan geçirip normal hayatlarına devam etmelerine olanak sağlamaktır. Bu çalışmaların sonucu, toplumdaki koruyucu aileleri anlayanların sayısının artması ve insanların bu tür hizmetlere ilişkin farkındalığının artmasıdır ki bu bir sosyal sorumluluk olarak görülebilir.
Koruyucu Aile Programının Amacı Nedir?
Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, aile odaklı hizmetlere öncelik vermekte ve “her çocuğun bir ailesi olması gerektiği” düşüncesiyle koruyucu ailelere yerleştirilen çocuk sayısını artırmak için çalışmalarına devam etmektedir. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı verileri dahilinde 2002 yılında 515 çocuğun koruyucu ailesi vardı. Koruyucu aile sayısının artması sonucunda Türkiye’de koruyucu aile sayısı 5.555, bu hizmetten faydalanan çocuk sayısı 6.801’e ulaştı. Koruyucu aile programı kapsamında amaç çocukları aile ortamında büyütmektir.
Koruyucu Aile Olmak İçin Koşullar Nelerdir?
Çocuk yetiştirirken şefkatli, esnek ve hoşgörülü yaşam fırsatları sağlayabilen ve yasal gereklilikleri karşılayan kişiler koruyucu aile olabilir. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Koruyucu aileleri detaylı araştırarak, dikkatlice seçmektedir. Ayrıca koruyucu aile olmak için gerekli bazı şartlar ise aşağıdaki gibidir:
- Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olarak,
- Türkiye’de yaşamak
- En az 25 yaşında, 65 yaşına kadar,
- En düşük ilkokul mezunu olarak,
- Kanunla öngörülen gelir düzeyine ulaşmak için,
- Yetiştirilecek çocuğun gerçek ailesi olmayacak.
Yukarıdaki şartları yerine getiren her aile, koruyucu aile olmak için başvuru yapabilir. Özellikle çocuğu olan veya tanımayan eşlere, arkadaşlara, akrabalara ve yakın akrabalara öncelik verilir. Akrabaları çocuklara daha iyi davranıyor. Ebeveynler bekar ise, çocukla yakın ilişki kurabilecek akraba veya sosyal ağ olmasına dikkat edilmektedir. Koruyucu aileye verilen çocukların sosyal hayatlarını ilerletmeleri Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı için büyük önem taşımaktadır.
Koruyucu Aile Olmak İçin Başvuru Nasıl Yapılır?
Günümüzde koruyucu aile olmak isteyen çok sayıda kişi vardır. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı koruyucu aile seçerken belirlediği bazı şartlar vardı. Bu şartları sağlayan vatandaşlar istenen belgelerle birlikte Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’na koruyucu aile olmak için başvuruda bulunabilirler. Koruyucu Aile olmak için istenen belgeler aşağıdaki gibidir:
- Eğitim durumunu gösteren belgelerin onaylı kopyaları.
- İş, gelir ve sosyal güvenlik durumunu gösteren destekleyici belgelerin kopyaları.
- Adli sicil kaydı dökümü,
- Sağlık Komisyonu’nun raporu, aileyi koruyacak kişilerin ve onlarla birlikte yaşayanların (varsa) bedensel engellerden, akıl hastalıklarından ve bulaşıcı hastalıklardan arınmış olduğunu gösteren belge.
Yukarıdaki belgeleri topladıktan sonra koruyucu aile başvurusunda bulunmak için Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’na gitmeniz gerekmektedir.
Ayrıca çalışan annelere bakıcı desteği nasıl alınır? Bilgilerine de bakabilirsiniz.
Koruyucu Ailelere Sağlanan İmkanlar Nelerdir?
Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı koruyucu aileler sağladığı bazı yardımlar bulunmaktadır. Aileler yapılan bu yardımları, çocukların eğitim yiyecek ve giyecek masraflarında kullanmalıdır. Bunun yanında Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın koruyucu ailelere sağladığı bazı imkanlar aşağıdaki gibidir:
- Bakılacak çocuğun engelli olması durumunda ödenecek aylık miktar % 50 artacaktır.
- Her akademik yılda eğitim giderlerini karşılamak için idame ücreti 3 kat artırılır.
- Çocuk giyim masrafları için yılda iki kez ekstra ücret ödenir.
- Bir çocuğun sağlık sorunu ortaya çıkarsa, hemşirelik ücreti Genel Sağlık Sigortası Kanununun öngördüğü kapsamda ödenir.
- Çocuklara eğitim seviyelerine ve yaşlarına göre aylık ödenek verilir.
- Yaşını uzatan ve eğitimine devam eden çocuklar için koruma süresi fazladan uzatılmaktadır.
Koruyucu ailelerin yaşlarına ve cinsiyetlerine göre çocuk seçme hakları vardır. Kurumlar açısından, koruyucu aile adaylarının yanı sıra, çocuklarına en uygun özelliklere göre bireyler de önermektedirler.
Koruyucu Ailelere Ödenen Miktar Nedir?
Koruyucu ailelerle birlikte yaşayan çocukların eğitim, bakım ve yetiştirme masraflarının karşılanması için her çocuğa ihtiyaç duyan ailelere yaş aralıklarına göre belirlenen oranda belirli bir miktar getiri sağlanmaktadır. Koruyucu ailelere sağlanan miktar, her çocuk için diğer ek göstergeler de dahil olmak üzere aşağıda verilen miktarlarda yapılmaktadır. Verilen maaştan herhangi bir kesinti yapılmaz. Koruyucu ailelere verilen miktarlar en yüksek devlet memuru maaşının aşağıdaki oranlarından verilmektedir:
- 0-3 yaş grubundaki çocuklar için en yüksek devlet memuru maaşının %50’si
- 4-5 yaş aralığında olan çocuklar için en yüksek devlet memuru maaşının %75’i
- 6-14 yaş aralığı için en yüksek devlet memuru maaşının %80’i
- 15-18 yaşındaki çocuklar için en yüksek devlet memuru maaşının %85’i
- 19 yaş ve üzeri için ise en yüksek devlet memuru maaşının %90’ı oranında yardım yapılır.
Koruyucu ailenin çocuklarının kardeş olmasına ve aynı kişi tarafından bakılmasına izin vermek en iyisidir. Çocuk ve koruyucu aile arasındaki bire bir ilişki ve çocuğun sağlıklı bir birey haline gelmesinin gelişmesiyle birlikte, koruyucu aile 0-19 yaş ve üstü, 3 çocuğa bakma fırsatına sahip olur.
Koruyucu Aile Başvuruları Nasıl Yapılmaktadır?
Vatandaşlar koruyucu aile olmak için başvurularını çeşitli yollardan yapabilmektedir. Başvurularda en çok kullanılan yöntem Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafına yapılan başvurular olmaktadır. Ayrıca vatandaşlar e-devlet üzerinden de başvurularını gerçekleştirebilirler. E-devlet üzerinden başvuru yapmak için öncelikle e-devlet şifrenizi almalısınız. E-devlete giriş yaptıktan sonra izlenecek adımlar aşağıdaki gibidir:
- Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığından alınabilecek hizmetler kısmına girilir,
- Ardından Koruyucu Aile Toplantısı İsteği uygulamasını açın.
- Görünecek sitede yeni bir görüşme için talepte bulunmalısınız.
Bu işlemleri gerçekleştirerek koruyucu aile olmak için başvuruda bulunabilirsiniz. Başvurunuz Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından değerlendirilecektir.
Koruyucu Aile Adayları Nasıl Araştırılır?
Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı koruyucu aileliği başvuranları araştırmaktadır. Koruyucu Aile Yönetmeliği kapsamında ailelerin çeşitli belgeler (sağlık raporları, adli sicil kayıtları, eğitim belgeleri, gelir belgeleri vb.) Sunmaları istenmektedir ancak bu denetimler temel mesleki değerlendirmelerin temelini oluşturacak ve koruyucu aile ilişkileri için çok önemlidir. Evde çocuklar için uygun bir ortam düzenlemeniz, bunun için aile ve sosyal çevreyi hazırlanmanız gerekir. Tüm belgelerin kontrol edilmesi ve aile uygunluğunun tespiti için çocuk 2 saatten itibaren aileye gönderilecektir. Bu süre 2 aya kadar uzatılabilir ve tüm şartlar yerine getirilirse çocuk sözleşme imzalanarak aileye teslim edilmektedir. Sağlık, kötü davranış vb. şeylerin olması durumunda çocuğa zarar verebilecek her durumda, çocuk, aileden çocuğun yararı için geri alınır.
Koruyucu Aile Süresi Ne Kadardır?
Koruyucu aile uygulamasındaki asıl amaç çocuklara bakıcıdan ziyade gerçek bir aile olabilmektir, bu nedenle koruyucu aileliğin süresinin miktarı aile tarafından belirlenmektedir. Çocukları koruma nedenlerine göre beklenen hizmet süreleri planı farklı olacaktır. Sizinle uzun yıllar kalabilir veya bir süre sonra biyolojik ailesine dönebilir. Kendi akrabalarınıza ve ailelerinize dönme sürecinde çocuklarınızın çıkarlarını en iyi şekilde gözetmelisiniz. Aslında, yetişkinlikten sonra bile çocuklar koruyucu ailelerle yaşamaya devam etmektedir. Evlat edinme, mahkemenin çocuğun velayetini evlat edinene devretme kararını ifade eder. Koruyucu aileler ve devlet bakım, yetiştirme ve eğitim sorumluluklarını paylaşsa da, çocukların vesayeti hala biyolojik aileye aittir.
Koruyucu Aile Hizmet Çeşitleri Nelerdir?
Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından belirlenen bazı koruyucu aile modelleri bulunmaktadır. Bu koruyucu aile hizmet modelleri aşağıdaki gibidir:
- a) Akraba veya Yakın Çevre Koruyucu Aile Modeli: Bu bakım, ebeveynleri veya vasileri (veya bakıcılar, komşular gibi çocukla yakın bağları olan veya iletişim kuran kişiler ve aileler) ile kan bağı olan akrabalar (halalar, teyzeler, amcalar, amcalar, büyükanneler, büyükbabalar) tarafından sağlanan bakımdır.
- b) Geçici Koruyucu Aile Modeli : Acil korumaya muhtaç çocuklar, henüz hizmet planı geliştirmemiş, henüz kurumsal bakım almamış çocuklar veya çeşitli nedenlerle kendileri için planlanan hizmet modelinden yararlanamayan çocuklar için aldıkları eğitim en fazla bir ay olan bakımdır.
- c) Süreli Koruyucu Aile Modeli: Öz aile yanına hemen dönemeyecek olan çocuklar için olan modeldir. Bu çocuklar, kısa sürede ailelerine dönemezler veya aileleriyle birlikte kalıcı olarak yerleştirilemezler. Aslında, en çok tercih edilen model bu aile modelidir.
- ç) Uzmanlaşmış Koruyucu Aile Modeli: Bunlar, üniversite eğitimi almış bireyler ve aileler tarafından sağlanan, özel güçlükleri ve ihtiyaçları olan çocuklara veya mesleki düzeye ulaşmış çocuklara yardımcı olabilecek bakım modelleridir.
Aileler kendi düzeylerine göre belirlenen modellerden birinde koruyucu aile olarak başvuruda bulunabilirler.
Koruyucu Aile Olmak İçin Eğitim Almak Zorunlu mu?
Akraba veya yakın çevrede koruyucu aile modelinde, en azından temel ebeveynlik eğitimi kapsamında temel ebeveynlik becerilerini edinmeye yönelik eğitim alınırsa çocukla iletişim için faydalı olacağı Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından bildirilmektedir. Koruyucu aileliği “geçici koruyucu aile modelinde” tercih ediyorsanız, en azından genel ebeveynlik becerilerine sahip ve kendi yeteneklerinizi yetiştirebilecek temel ebeveyn eğitimini temel olarak öğrenmelisiniz. Çocuk yetiştiren ailelerin koruyucu aile birinci kademe eğitimi, çocuklarla iletişim açısından faydalıdır. Geçici ve özel koruyucu aile modelinde, hizmet alan çocukların özel ilgi, destek ve bakımına duyulan ihtiyaç nedeniyle, temel ebeveyn eğitimi ve koruyucu ailelerin birinci ve ikinci kademe eğitimlerini almaları gerekmektedir.
Koruyucu Ailedeki Çocukların Giderleri Nelerdir?
Koruyucu aile ile yaşayan çocukların birçok gideri bulunmakta ve Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından karşılanmaktadır. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından karşılanan giderler arasında eğitim, sağlık, giyecek ve yiyecek vardır. 3 Mart 2006 tarihinde yayımlanan “Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun” 5510. maddesi hükümleri, koruyucu ailelerde bakılan çocukların sağlık giderleri için de geçerlidir. Koruyucu ailelerden biri, emekliye esas sosyal güvencesi olmayan ve eşine veya akrabasına güvenmeyen koruyucu aile ile sözleşmesini yenilerse, isteğe bağlı olarak sosyal güvenlik kurumu kapsamında asgari ücret için sigortalı olur ve ödeme belgeleri düzenler. Prim, aylık ödemeye eklenecek ve Maliye Bakanlığınca gönderilen ödenekten ödenecektir. Koruyucu ailenin çocuğu yurt dışına götürme talebi, çocuğu ve aileyi denetlemekten sorumlu sosyal hizmet uzmanı tarafından onaylandıktan sonra komiteye sunulur. Heyet, çocuğun yurt dışına çıkmaya uygun olduğuna karar verirse, valinin teklifi ve mahalli idare amirinin onayı ile gerekli izni verir.
